ZJAWISKA JĘZYKOWE WYSTĘPUJĄCE W DIALEKTACH
Mazurzenie – wymowa spółgłosek sz, ż, cz, dż jak s, z, c, dz, np. lepsze = lepse, czas = cas, żeby = zeby. Rz nie podlega mazurzeniu, np. rzeka – nie zeka, przypali – nie psypali.
Fonetyka międzywyrazowa polega na zmianach fonetycznych na granicy wyrazów, np. głoski na styku dwóch wyrazów udźwięczniają się np. liźdź zielony, jag jechoł, snob żyta lub nie dochodzi do udźwięcznienia liść zielony, jak jechał, snop żyta.
Samogłoski pochylone. Pozostałość z języka z XVI wieku. Dawne á brzmi jak dźwięk pośredni między a i o, dawne e pochylone brzmi jak y. Mówi się tak na Małopolsce i Mazowszu na przykład: trawa – trowa, mleko – mlyko, świeca – świyca.
Sziakanie (jabłonkowanie) – taka sama wymowa spółgłosek dziąsłowych sz, ż, cz, dż i spółgłosek środkowojęzykowych ś, ź, ć, dź jako zmiękczone dziąsłowe sz’, ż’, cz’, dż’ np. cziarni czielak - czarny cielak, sziary - szary, sziano - siano.
Zanik nosowości najczęściej występuje w Małopolsce, polega na wymowie samogłosek nosowywch jako odpowiadających im samogłosek ustnych np. zamiast ę, ą – e, o, chodzą, siedzą – chodzo, siedzo.
Szadzenie  - zjawisko polegające na zastąpieniu szeregu spółgłosek zębowych: c, s, z, dz szeregiem spółgłosek dziąsłowych cz, sz, ż, dż. Jego powstanie wynikło z przesadnego unikania mazurzenia, które w tym przypadku jest procesem do niego odwrotnym. np. sanie - szanie, zabawa - żabawa, aksamitny - akszamitny.
Prejotacja jest zjawiskiem zanikającym, polega na pojawieniu się j w nagłosie (na początku wyrazu) zamiast i np. jile – ile, Jewa – Ewa, janioł – anioł.
Labializacja występuje w dialekcie wielkopolskim, małopolskim i śląskim, upraszczając, polega na poprzedzaniu samogłoski o głoską ł, np. okno = łokno, osioł – łosioł, obiad – łobiad.

Items